مستندات قانونی:
به استناد تبصره ماده 9 آیین‌نامه داخلی شورای اسلامی شهر، ماده 11 آیین‌نامه داخلی شوراهای اسلامی شهرستان، ماده 14 آیین‌نامه داخلی شورای اسلامی استان و ماده 13 آیین‌نامه داخلی شورای عالی استانها، دستورالعمل شرح وظایف، ترکیب، تعداد و چگونگی اداره کمیسیونهای شوراهای اسلامی شهر، شهرستان، استان و عالی استانها به شرح زیر در جلسه مورخ 10/12/85 شورای عالی استانها به تصویب رسید.
ماده 1- به منظور بررسی دقیق و کارشناسی مسائل، پیشنهادات، طرح‌ها و برنامه‌های ارجاعی به شوراهای موضوع این آیین‌نامه و در راستای کارآمدی و انجام صحیح‌تر وظایف قانون شوراها، شوراهای اسلامی شهر، شهرستان، استان و عالی استانها کمیسیونهای تخصصی را متشکل از اعضای شوراهای فوق‌الذکر تشکیل می‌دهند.
ماده 2- عضویت هرکدام از اعضای شوراهای مشمول این دستورالعمل با درنظرگرفتن شاخص‌ها و معیارهای زیر خواهد بود:
الف - داشتن تخصص، دانش و اطلاعات مرتبط
ب - داشتن تجربه و مهارت‌های مرتبط
ج - علاقمندی و تمایل اعضاء
تبصره1- تعداد اعضای هر کمیسیون حداقل سه نفر بوده و هریک از اعضای شورا موظف است حداقل عضو یک کمیسیون اصلی باشد.
تبصره2- اعضای کمیسیون به پیشنهاد رئیس شورا، تصویب شورا و حکم رییس شورا به مدت یکسال منصوب می‌شوند.
ماده 3- تعداد کمیسیونهای تخصصی شوراها بدین شرح است:
الف - شورای عالی استانها 4 کمیسیون به شرح زیر:
1- کمیسیون عمران
2- کمیسیون برنامه و بودجه
3- کمیسیون حقوقی
4- کمیسیون فرهنگی
ب - شورای اسلامی استان دارای ده عضو به بالا 3 کمیسیون به شرح زیر:
1- کمیسیون توسعه، عمران و خدمات شهری و روستایی
2- کمیسیون برنامه و بودجه و حقوقی
3- کمیسیون فرهنگی و اجتماعی
ج - شورای استان زیر 10 نفر عضو، 2 کمیسیون به شرح زیر:
1- برنامه، بودجه و عمران شهری و روستایی
2- کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و حقوقی
هـ - شوراهای شهرستان، 2 کمیسیون به شرح زیر:
1- کمیسیون برنامه، بودجه و عمران شهری و روستایی
2- کمیسیون حقوقی، فرهنگی و اجتماعی
و - شوراهای کلان‌شهرها و مراکز استانها دارای 3 کمیسیون به شرح زیر:
1- کمیسیون توسعه و عمران و خدمات شهری
2- کمیسیون برنامه، بودجه و حقوقی
3- کمیسیون فرهنگی و اجتماعی
ز- سایر شهرها دارای دو کمیسیون به شرح زیر:
1- کمیسیون برنامه و بودجه و عمران شهری
2- کمیسیون حقوقی، فرهنگی و اجتماعی
تبصره - شوراها می‌توانند بنا به ضرورت و متناسب با حجم برنامه‌ها و فعالیت‌های خود کمیسیونهای مورد نیاز و نیز کمیته‌های تخصصی را به عنوان زیرمجموعه کمیسیونها تشکیل و فعال نمایند. ایجاد کمیسیونهای جدید می‌بایست به اطلاع شورای فرادست برسد.
ماده 4 - جلسات کمیسیونها با حضور حداقل اعضاء اصلی رسمیت یافته و تصمیمات با رأی اکثریت مطلق اعضای حاضر به تصویب می‌رسد.
ماده 5 - هریک از کمیسیونها در اولین جلسه خود با ورقه و رأی مخفی از بین اعضاء یک نفر را به عنوان رئیس، یک نفر را به عنوان نائب رئیس و یک نفر را به عنوان منشی و مخبر کمیسیون به مدت یکسال انتخاب می‌نمایند.
تبصره - یک هفته قبل از اتمام مهلت یکساله افراد مذکور مجدداً انتخابات انجام می‌شود، انتخاب مجدد افراد بلامانع می‌باشد.
ماده6 - رئیس کمیسیون موظف است هر ماه یکبار گزارشی از نحوه تشکیل جلسات، تعداد جلسات و چگونگی حضور و غیاب اعضاء را به رئیس شورا ارائه نماید.
ماده 7 - کمیسیونهای شورا موظفند با توجه به ماهیت و نوع طرح‌ها، برنامه‌ها، لوایح و مسائل ارجاعی به آنها از سوی رییس شورا یا هیئت رییسه در مقام کمیسیون اصلی یا بعنوان کمیسیون فرعی با تشکیل جلسه رسمی به بررسی کارشناسی آنها پرداخته و نهایتاً نظرات خود را در قالب مصوبه کمیسیون که به تأیید اکثریت اعضای کمیسیون رسیده به رئیس شورا ارائه نمایند. رئیس شورا پس از اعلام وصول طرح موضوع را در دستور جلسه جهت دفاع از طرح توسط رئیس کمیسیون منعکس خواهد نمود.
ماده 8 - حداکثر زمان برای بررسی طرح‌ها و لوایح در کمیسیونها یکماه بوده مگر در مواردی که نیاز به زمانی بیشتر با نظر ریاست شورا دارد.
ماده 9 - به غیر از طرح‌ها و لوایح ارجاعی ،کمیسیونها می‌توانند پیشنهادات خود را در قالب طرح بررسی و به تصویب رسانده و به هیئت رئیسه ارائه نمایند.
ماده10 - کمیسیونها و کمیته‌های زیر مجموعه آن در صورت نیاز می‌توانند از خدمات کارشناسی و مشاوره‌ای با پرداخت حق‌الزحمه لازم استفاده نمایند.
ماده11 - کمیسیونها و کمیته‌های تخصصی در صورت نیاز می‌توانند بنا به موضوعات مطروحه از نمایندگان دستگاه‌ها و سازمان‌های دیگر برای حضور در جلسات توسط رئیس شورا بدون حق رأی دعوت به عمل آورند.
ماده 12- وظایف کلی و عام کمیسیونها به شرح زیر می‌باشد:
1- بررسی طرح‌ها، پیشنهادات، لوایح و مکاتبات واصله
2- ارائه پیشنهادات و طرح‌های جدید به هیئت رئیسه و اجلاس عمومی
3- ارائه راهکارهای لازم به منظور افزایش کارآمدی و اثربخشی شوراها
4- پیشنهاد دعوت از نمایندگان دستگاه‌های اجرایی و متخصصین توسط رییس شورا به منظور استماع سخنان و دیدگاه‌های آنان در بررسی طرح‌ها و لوایح.
5- بررسی مشکلات و نارسایی‌های ارجاعی از سوی شوراهای موضوع آیین‌نامه براساس ماهیت و نوع فعالیت هر کمیسیون.
6- بررسی و انطباق مصوبات شوراهای پایه در شوراهای فرادست مربوطه بنابه تخصص و موضوع کار هر کمیسیون
تبصره 1 - وظایف جداگانه و تخصصی هرکدام از کمیسیونهای چهارگانه با توجه به چارچوب و عناوین و موضوع هر کمیسیون توسط شورا تعریف و ابلاغ خواهد شد.
تبصره 2 - هرکدام از کمیسیونهای شورا برای ثبت مذاکرات، تصمیمات و مصوبات و همچنین نگهداری مطلوب سوابق مکاتبات و مراسلات، دفتر صورتجلسه جداگانه خواهند داشت که در آن تمامی مذاکرات، مباحث، دستورجلسات، تصمیمات و مصوبات همچنین نحوه حضور و غیاب اعضای کمیسیون ثبت خواهد شد و به امضاء کلیه اعضاء خواهد رسید.
تبصره 3 - برای اجرای مفاد تبصره 2 و انجام سایر امور محوله به کمیسیونها و پیگیری امور مربوطه هر کمیسیون یک نفر کارشناس مرتبط و خبره را بعنوان دبیر کمیسیون جذب خواهند نمود.